Kleparski ustrój, cz. 1

Wsiadam rano do tramwaju, a tu płynie z głośników aksamitny głos:
- Dzień dobry państwu. Nazywam się Anna Dymna i mam dziś przyjemność towarzyszyć państwu w podróży tramwajem po moim ukochanym Krakowie. Gorąco pozdrawiam i życzę szczęścia.
A potem to już tylko Następny przystanek: Urzędnicza oraz Chcesz zmienić świat, wpłać 1 procent swojego podatku na moją fundację.
Oznajmiam, że jak tylko usłyszę jadąc do roboty, że W TESCO ZROBISZ NAJLEPSZE ZAKUPY - wysiadam! I chodzę na fabrykę piechotą. To mi tylko na zdrowie wyjdzie (zwłaszcza w krakowskim klimacie). Ale ale. Ćwiczyłam już PIĘĆ RAZY i wczoraj miałam wrażenie, że luźniej w spodniach było. Córunia co prawda puka się w głowę, ale ja swoje wiem.  Tak samo wiem, że coś ściemnia z symbolami pierwiastków do nauczenia się. Twierdzi, że pani wypisała te najważniejsze i te trzeba było wykuć. Wśród "najważniejszych" ani śladu na przykład ołowiu (Pb, nawiasem mówiąc), za to jest BERYL i LIT. Pogięło ich czy co?
Skąd o tym wiem? Tak, miałam wczoraj napad rodzicielskiej troskliwości i odpytałam o lekcje.
Przyrzekam, że to się więcej nie powtórzy, Wysoki Sądzie.
Wyczerpana po tym doświadczeniu wstałam godzinę później, teraz jestem spieszona, ale jutro... ho ho... jutro to sobie obiecuję, że pośpię...

A dziś kawałek Kleparza. Takie obrazki też tam można zobaczyć.
No i opowiemy sobie o ustroju dawnego miasta Kleparza. Pamiętamy, że lokowano je w 1366 roku - na prawie magdeburskim. MIeszczanie kleparscy mieli posiadać te same prawa co i krakowscy. Poprzednio osada kleparska miała własną jurysdykcję, sprawowaną przez wójta i ławników. Po lokacji przez Kazimierza Wielkiego wójt nadal pozostawał jako reprezentant władzy królewskiej w zakresie wymiaru sprawiedliwości, zarówno w sprawach cywilnych jak i karnych. Wójt stał na czele ławy sądowej, złożonej z kilku ławników. Do 1421 roku wójtów kleparskich mianował król.

Wkrótce po lokacji powstała rada, w której rękach spoczywał zarząd miasta. W skład rady wchodziło w XV wieku 6 rajców oraz 6 rajców tzw. starych - czyli z poprzedniej kadencji. Razem więc rada miejska Kleparza liczyła 12 członków. Rajcy byli corocznie mianowani przez wielkorządcę krakowskiego.
GDZIE REZYDOWAŁ WIELKORZĄDCA?
Zazwyczaj jednak mianował on tych samych obywateli, co sprawiało, że wykonywali oni obowiązki radnych po kilka lat z rzędu. Jeden z rajców zostawał burmistrzem (proconsul). Przewodniczył on radzie przez kilka tygodni, a potem urząd obejmował inny rajca.
Ciekawe, czy był to taki środek zapobiegający korupcji? Że zanim burmistrz zdążył się nachapać, to już przestawał nim być?

Rada reprezentowała miasto na zewnątrz, zarządzała jego majątkiem, uchwalała ustawy obowiązujące mieszkańców... NO, JAK SIĘ TAKIE USTAWY NAZYWAŁY?
Dbała także o porządek w mieście i troszczyła się o bezpieczeństwo. Uchwały były uchwalane przy współudziale starszyzny cechowej i podlegały zatwierdzeniu królewskiemu. Rada obowiązana była trzymać w bezpiecznym miejscu przywileje otrzymane przez miasto, jak również zabiegać o nowe, które by przysparzały mu korzyści.

Z początkiem XV wieku rada miejska postanowiła wykupić wójtostwo. W 1404 roku król Władysław Jagiełło zastawił wójtostwo kleparskie ze wszystkimi przywiązanymi doń dochodami niejakiemu Michałowi Długiemu, zwanemu Michałem de Czirla. W 1421 roku rada zapłaciła Michałowi Długiemu należną mu od króla sumę 297 grzywien i w ten sposób miasto przejęło wójtostwo i jego dochody. Czyli od tego roku można datować wybór wójta i ławników przez radę miejską. Wybory odbywały sie zazwyczaj co roku, choć zdarzało się, że ci sami obywatele wybierani byli na urząd po kilka lat z rzędu - nic dziwnego, bowiem sprawy sądowe wymagały przecież znajomości praw i ich stosowania, co wymagało dłuższej praktyki.

Jeszcze o tych sprawach będzie jutro. Teraz tylko ostatnie pytanko: CZY POSPÓLSTWO MIAŁO JAKIKOLWIEK GŁOS W RZĄDACH?
oraz bonus dla krakusów: FRAGMENT JAKIEGO BUDYNKU WIDOCZNY JEST NA ZDJĘCIU?

Troj69 i Deodato i Omeggi wyszlifowali bruki. Bzapiski dołączyła cudny inserat z Czasu. Prooban spał.
Ach, jeszcze muszę triumfalnie donieść, że wczoraj było 1106 wejść na stronę :)