Witków - Wieża mieszkalna...

Witków - Wieża mieszkalna...

 Wieża mieszkalno  obronna w Witkowie zbudowana została około roku 1400 przez jednego z przedstawicieli rodu von Warnsdorf, prawdopodobnie Franczke von Warnsdorf. Po 1431 roku rezydowali tam jego synowie: Kaspar, Nickel oraz Stibor, a także Hans von Warnsdorf. W drugiej połowie XV wieku jedynym właścicielem wsi był już tylko Nickel, a potem jego spadkobiercy. W okresie tym zrealizowano pierwszą dużą przebudowę, obejmującą m.in. zmianę układu okien na piętrze i zawieszenie wykusza na południowo-wschodniej ścianie, pełniącego zapewne funkcję kaplicy. Około 1560 roku wieżę podwyższono o jedno piętro, powierzchnię użytkową zwiększył ponadto dom powstały w południowej części muru obwodowego. W tym czasie wieś należała do rodziny von Schoenach. Po bezpotomnej śmierci jej ostatniego przedstawiciela w 1596 roku, majątek przeszedł na własność Henryka von Dohna i jego następców, którzy przebywali tam do roku 1711. Kolejni właściciele nie mieszkali już w wieży. Po 1945 roku wieżę upaństwowiono.

Architektura

   Wieżę wzniesiono na spłaszczeniu stożkowatego kopca o średnicy majdanu wynoszącej około 20 metrów, pośród podmokłych łąk w dolinie rzeki Bobrzanki. Kopiec miał 2,5 metra wysokości i otoczony został fosą o szerokości wahającej się między 10 a 15 metrów. Od strony północnej i wschodniej odkryto również ślady ziemnego wału o wysokości 1,5 metra.

   Centralną część kopca zajął wieżowy budynek na planie zbliżonym do kwadratu o bokach 10,7 x 11,1 metrów, wzniesiony z głazów narzutowych i cegły. Wysokość wieży osiągnęła do gzymsu 12 metrów, natomiast do kalenicy 18,7 metra. Podzielona została na cztery kondygnacje (wraz z piwnicą), poprzedzielane w środku ścianami działowymi na trzy pomieszczenia w piwnicy i przyziemiu oraz cztery pomieszczenia na piętrach. Oryginalnie jednak w średniowieczu nie miały one wewnętrznych podziałów murowanych. Piwnica została nakryta wysokim sklepieniem kolebkowym, a trzy kondygnacje nadziemne pierwotnie zwieńczono drewnianymi stropami. Przyziemie oświetlały otwory szczelinowe, natomiast piętra, wąskie, wysokie okna. Do wieży prowadziły trzy portale: jeden z poziomu przyziemia, jeden do piwnicy oraz górny z progiem na wysokości 4 metrów. W elewacji północno  zachodniej umieszczono wykusz latrynowy.

   W trakcie przebudowy z około połowy XV wieku elewacje zewnętrzne drugiego piętra ozdobiono płaskimi, tynkowanymi blendami oraz reprezentacyjnym, prawdopodobnie kaplicznym wykuszem na pierwszym piętrze. Wewnątrz wieży odkryto także malowidła z około połowy XV wieku przedstawiające m.in. sceny ze ślubu ówczesnego właściciela Nickela von Warmsdorf.

   Wieżę pierwotnie otaczała wspomniana już fosa, wzmocniona w późniejszym czasie wałem oraz murem obronnym z półkolistą basztą oraz czworobocznym budynkiem bramnym. Brama, którą poprzedzał most zwodzony, umieszczona była w południowym odcinku obwarowań.

Wieża Rycerska w Witkowie.Obok wieży w Siedlęcinie to drugi taki obiekt zachowany do czasów dzisiejszych z czasów średniowiecza w Polsce Pierwotnie obronny dwór rycerski z fosą i murami obronnymi. Do dziś najlepiej zachowała się wieża mieszkalna z przyległym fragmentem dworu.Sama wieża posadowiona jest na fundamencie dębowym.Początki założenia sięgają 14 wieku, w 15 wieku nastąpiła rozbudowa.Wieża mieszkalna zbudowana z kamienia narzutowego i cegły ,pierwotnie dach przykryty był gontem.Szczęśliwie ocalały najstarsze fragmenty założenia Obiekt mocno zaniedbany od lat wystawiony na sprzedaż, popada w ruinę od 18 lat kiedy przeszedł w prywatne ręce.We wnętrzach polichromie.Dwór dostępny z zewnątrz , można zwiedzać to co widać .Samochód lepiej zostawić na drodze.W otoczeniu dawny folwark z ruiną pałacu.Wieża to obiekt unikalny w skali Polski , skandalem jest że służby konserwatorskie nie są w stanie ,wywłaszczyć właściciela , który porzucił zabytkowy dwór. 

Stan obecny

   Wieża zachowała się do dnia dzisiejszego wraz z fragmentem XVI-wiecznych obwarowań i przyległym do nich budynkiem. Jej pierwotny wygląd zmieniony został głównie z powodu przeprucia dużych nowożytnych okien oraz dostawieniem murowanych schodów wiodących do wejścia. Zmieniony został także pierwotny układ pomieszczeń poprzez wstawienie ścianek działowych. Wieża jest obecnie własnością prywatną i czeka na gruntowne prace remontowe. W związku z tym niestety nie ma możliwości zwiedzania jej wnętrz.

Zamek, ale mniejszy

Wieże rycerskie były rodzajem siedziby mieszkalno - obronnej. To samodzielnie stojące budynki, kilkukondygnacyjne, budowane najczęściej na planie zbliżonym do kwadratu. Zawierały zarówno pomieszczenia mieszkalne jak i gospodarcze. Były także sposobem na ominięcie prawa.

Oto w średniowieczu na budowę zamku potrzebne było specjalne pozwolenie suwerena (regale książęce). Sprytni możni obchodzili ten zakaz budując tzw. wieże rycerskie.

Rezydencja rycerza

Warowna siedziba była potrzebna nie tylko do obrony rycerskiej rodziny. Podkreślała władzę feudalną nad poddanymi. Samo mieszkanie w wieży górującej nad okolicą podkreślało statut społeczny właściciela i wyraźnie odróżniał go nie tylko od poddanych chłopów ale i drobniejszego rycerstwa.

Kamienne mury, ziemne wały czy chociażby drewniana palisada tworzące zamknięty obwód wokół domostwa wyznaczały swoiste sacrum, czyli uświęcone i nienaruszalne miejsce rezydowania rycerza czy późniejszego szlachcica.

Witków pojawił się w dokumentach z 1350 roku jako dziedzina rodu von Neckar. Prawdopodobnie to oni właśnie zbudowali wieżę. Później, do wieku XVI, panował tutaj ród Warnsdorf.

Następnie pojawia się znany nam już Fabian von Schoenaich. Wreszcie władają w Witkowie von Dohna i Jadwiga Tschirnheus-Polckenhein. A potem? Potem był już PGR, który postąpił z wieżą, jak z wieloma innymi naszymi perełkami.

Zbudowano ją na przełomie XIV i XV wieku z tego, co było pod ręką. Czyli z kamienia narzutowego uzupełnianego cegłami. Składała się z wieży mieszkalnej, dziedzińca, wału i fosy. Całość była otoczona kamiennym murem.

Jak się zmieniała

Patrząc na ściany można prześledzić jak zmieniała się budowla. Najpierw w przyziemiu były małe prostokątne okienka. W okresie późnogotyckim zmieniano układ okien, na piętrze pierwszym, w miejscu jednego z okien, zrobiono szeroką arkadę.

W renesansie wprowadzono inną wysokość kondygnacji oraz układ okien. Pojawiła się renesansowa kamieniarka, która pochodziła prawdopodobnie ze znanego warsztatu w Chojnowie. Podczas prac archeologicznych odkryto tutaj wiele drobiazgów, które świadczą o wysokiej pozycji społecznej właścicieli.

Kto mieczem wojuje...

Kim byli mieszkańcy wież rycerskich? Sławni byli ci z pobliskich Żarek Wielkich. Sama budowla zwana była Czerwonym domem, ale nie cieszyła się najlepszą sławą.

Wszystko za sprawą rodu von Hackenborn, z którego pochodzący mężowie mieli opinię rycerzy-rabusiów, awanturników i ciemiężców. Stąd nieprzypadkowo na swoją siedzibę wybrali Żarki Wielkie, miejsce położone obok bardzo ruchliwego traktu handlowego, tuż obok dogodnej przeprawy przez Nysę. Dlatego też w bardziej współczesnych czasach wieś słynęła z& przemytników. Miejscem tym władali również inne znamienite rody Środkowego Nadodrza - Bibersteinowie i Schoenaichowie.

Kto mieczem wojuje& W XV wieku wieża była wielokrotnie oblegana, zdobywana i niszczona. Po tych przejściach znajdowała się w ruinie. I już w wieku XVII stała się źródłem materiału potrzebnego do budowy nowego kościoła.